Het is een dun boekje waarin ik aan het gummen ben. Met potlood onderstreepte zinsneden. Uitroeptekens van herkenning. Ik kreeg het ooit van een lotgenote, in februari 1998. Een tijdlang was het mijn houvast, daarna verdween het in de kast waar het al die jaren onopvallend tussen andere boeken met hetzelfde thema stond. Al die andere titels heb ik inmiddels verkocht. Behalve deze.

Negentien jaar later geef ik het door op dezelfde manier als ik het ontving. Als troost, als steun, als blijk van naast-staan. Aan G., die kort geleden, net als ik indertijd, abrupt haar partner is verloren.

Ik gum mijn lijntjes van troost weg onder zinnen die destijds de mijne hadden kunnen zijn:

Door de dood van je echtgenoot, vooral als die helemaal onvoorzien komt, word je met wortel en al van je bestaansgrond afgerukt…

 

Het is opvallend hoe verhoogd bewust ik leef. Het komt misschien doordat in het licht van de dood veel dingen uiterst relatief blijken te zijn…

 

Vandaag heb ik het koud, nog steeds bitter koud. De warmte en liefde die ik altijd als vanzelfsprekend in mij heb opgenomen, zijn zomaar weggevallen. Voorgoed…

 

Ik wil het eigenlijk allemaal niet alleen kunnen. Ik WIL het niet, ook al moet het…

 

De eerste donderdag na de begrafenis moest ik boodschappen doen en bewoog ik me mechanisch naar Albert Heijn. Het was opeens of ik helemaal niet meer wist waar ik alles kon vinden…

 

Soms denk ik dat het mijn opdracht is nu voor twee te leven. Dat ik het daarom zo met al mijn zinnen, al mijn krachten doe…

 

Dagen van na-bestaan is het dagboek van journaliste Joke Forceville-Van Rossum over de plotselinge dood van haar echtgenoot. Ze beschrijft het moeizame proces van het opnieuw inrichten van haar leven. De herkenning gaf mij indertijd veel steun. De kleine, ‘stomme’ dingen als inderdaad voor het eerst na de uitvaart weer boodschappen doen. Voor je eentje.

De ervaring van de schrijfster dat ‘alleen degenen die grote verliezen onder ogen zien, erin slagen hun leven opnieuw zin te geven’ was voor mij negentien jaar geleden de reden, vijf maanden na het overlijden van mijn partner, een rouwweekeinde te bezoeken. In dat weekeinde werd me duidelijk dat je na zoiets onvoorstelbaar heftigs als het verliezen van je partner niet ‘gewoon’ doorleeft; de draad weer oppakt – wat ik tot dat moment wel had geprobeerd.

‘Verwerken van verdriet biedt kennelijk kansen voor persoonlijke groei’, staat er op de achterflap van het dunne boekje. Rouwen is hard werken. Ik hoop ik met heel mijn hart dat G. ooit, op haar eigen moment, haar eigen potloodstrepen gaat zetten, en ooit op dezelfde manier kan terugkijken op de vreselijkste dag in haar leven als ik nu doe.

“De dood als zodanig is geen vijand. Je moet er niet aan denken dat wij mensen onsterfelijk zouden zijn. Het zou elke betekenis aan ons leven en aan de dag van vandaag ontnemen. Juist de eindigheid ervan maakt het leven zo kostbaar.” – Ds. Carel ter Linden

Bovenstaande quote komt uit een interview met hem in Trouw. Ds. Ter Linden was bezig een boek te schrijven over hoe om te gaan met mensen die rouwen, toen zijn vrouw ongeneeslijk ziek bleek te zijn. Als je wilt, kun je het HIER lezen.