‘De anesthesist prikt, zegt dat ik een uiensmaak krijg, ik probeer alles om erbij te blijven, maar ik zak heel langzaam in een hele diepe, donkere put. Achteraf een nare ervaring. Er gebeurt iets met je tegen je wil in, je hebt zelf geen controle meer over je eigen lichaam en geest. Je bent weg en je doet er niets aan’. Losgeslagen als een soort Major Tom.

Planet Earth is blue
And there’s nothing I can do…

Het was mijn eerste operatie, en een forse ook: meteen 8 uur onder zeil. Achteraf voelde het als een soort roof. Er was een hap genomen uit de kern waaruit ik tot dan toe bestond; er waren dingen gebeurd die onomkeerbaar waren, en ‘ik’ was er niet bij geweest. Het was iets compleet anders dan slaap: daaruit ontwaak je in principe fris en fruitig, met mogelijk nog wat flarden herinnering aan dromen.

Het ontwaken uit een narcose, zeker als het een lange operatie is geweest, is andere koek. Je komt uit een zwart gat, je lijf zit vol met gif, desondanks heb je waarschijnlijk pijn – geen comfortabele situatie om daar weer helemaal met je volle bewustzijn in terug te willen komen. Maar je moet.

‘De eerste poging om me weer bij m’n positieven te krijgen is nog op de OK, want het eerste wat ik zie zijn de lampen, en dan allemaal mensen met de OK-petjes nog op. “Hallo, word eens wakker, doe je ogen eens open”, roepen ze me toe. Je hoort het wel, je wilt wat zeggen, maar dat kun je dus niet. Op dat moment realiseer ik me nog niet dat mijn kaakoperatie achter de rug is. Ik weet alleen dat ik met rust gelaten wil worden’.

Ik blader vandaag de aantekeningen door die ik in maart 1986 maakte rond mijn eerste operatie. Het was de bedoeling dat ik er voor de zaterdageditie van de krant een paginagroot artikel over zou schrijven – niet alleen over mijn eigen ervaringen met gebits- en kaakcorrecties op latere leeftijd, maar ook die van anderen.

Ik had maanden eerder een oproep in de Libelle geplaatst en daar waren veel reacties op gekomen; ik was stad en land al af gereisd om interviews te houden met ‘lotgenoten’. Ik had mijn operatie samen met mijn kaakchirurg op papier al tot op het bot ontleed. Ik was goed voorbereid, zowel journalistiek als persoonlijk. Alles onder controle. Dat zou een mooi artikel opleveren!

Wat viel dat tegen. Alles. Het begon al met uitstel van de operatie omdat de anesthesisten staakten en mijn zo zorgvuldig geplande vervanging op de redactie helemaal in het honderd liep. Hoezo controle? Ik ben mijn grond, mijn aarding, kwijt.

Met de kennis die ik nu heb snap ik dat het bijkomen van die ‘hap uit mijn leven’ langer nodig had dan het helen van mijn kaak. Het artikel is er nooit gekomen – elke poging die ik deed werd gesaboteerd door een acuut opkomend, alles lamleggend Major Tom-gevoel.

Vandaag ruim ik de kaarten op. Twee mappen vol met beterschapswensen. Van mensen wiens namen me veelal niets meer zeggen. Ik voel me weer even zo blanco als vlak na de 8 uur durende space oddity. Ik gooi een envelop vol schetsen van de kaakchirurg weg. En alle foto’s van de persfotograaf, die de hele operatie bijwoonde, in verband met dat artikel dat ik zou gaan schrijven.

Mijn dagboekaantekeningen bewaar ik – nog even. Het is alsof er nu, 32 jaar na dato, nog puzzelstukjes op hun plek mogen vallen.

‘In de bijkomkamer weer al die herrie, slaan tegen m’n wang, wrijven over m’n arm. Ik begrijp dat ze benieuwd zijn of ik de narcose heb overleefd, maar ik wil alleen maar met rust gelaten worden’… ‘Totaal geen besef. Dat komt eigenlijk pas als ik me bewust word van een slang in mijn neus waar ik gorgelend door kan ademhalen. Het klinkt naar, maar het ademt lekker.’

‘Ik voel me niet lekker en ben bang om misselijk te worden. Ze bieden me een zetpil aan, maar die wil ik niet. Ik krijg een spuit. Later geloof ik nog een, om goed te slapen. Ik realiseer me tegen de tijd dat het donker wordt dat ik tijdens de leegte geopereerd ben. Ik kan niet meer terug. Het besef weer tot leven te komen is heel naar.’

Ground Control to Major Tom
Your circuit’s dead, there’s something wrong

*De foto bovenaan is gemaakt door Ron Nagtzaam, destijds persfotograaf voor Kluwer’s Dagbladen. Ron overleed in 2003 na een ziekbed van 3 weken aan alvleesklierkanker.