Het zijn stille, grijze dagen. Ze worden rap korter ook – en dan duurt het nog ruim een maand eer we de kortste hebben. Soms klaart het vlak voor zonsondergang op en is alle grijsheid op slag vergeten als de hemel ijsblauw en goud kleurt. Op zo’n moment stoppen we met het werk in de tuin en staan we even stil bij het moment en genieten we van de vrijheid die onze keus voor dit leven ons heeft gebracht.

Dan is het tijd om nog net voor de duisternis invalt een eindje met Odin te lopen – ik ben nachtblind en Odin krijgt steeds meer last van staar, reden waarom wij geen van beiden fan zijn van ‘uit in het donker’. Als we thuiskomen, brandt er weer vuur in de kachel en staat er een warm kopje kruidenthee uit eigen tuin klaar. We sluiten de dubbele voordeur, zodat de koude oostenwind ons niet meer kan deren en steken de waxinelichtjes aan.

‘Ha lieve buurtjes! We genieten enorm van de lichtjes achter jullie ramen. Jullie licht verwarmt ons’, schreef de noordoost-buurvrouw onlangs in een berichtje. Jarenlang was het in deze richting over het algemeen duister, toen zowel ons huis als het huis van de westerburen slechts af en toe voor een vakantie werd bewoond. Nu de donkere dagen zijn aangebroken snap ik het gevoel wat menigeen heeft hier. Een lichtje in de duisternis is geruststellend. Je bent hier niet alleen, je bent hier samen.

Als het niet regent zijn we deze grijze dagen dus veel in de tuin te vinden. We zijn vooral aan het voorbereiden – want verder is er natuurlijk niet zo heel veel te doen in een tuin half november. We hebben twee kuub compost laten bezorgen en over zes toekomstige bedden uitgespreid; het eerste grote stuk grasveld dat we mei vorig jaar ooit afdekten met karton en dik zeil, bij (toen nog) gebrek aan en stro. Het gras is weg, en wat nog rest is een mooie donkere bodem waarin het krioelt van de regenwormen.

We blijven observeren. En dan de plannen weer aanpassen… We zijn – of: worden – geen permacultuurders volgens het boekje. We hebben er wél veel over gelezen en wat ons vooral aanspreekt is dat er geen vaste ‘regels’ zijn, immers: elke plek op aarde is anders, en dus moet je vooral in de praktijk leren. Wat werkt wel, en wat niet. En bij ons zal de zeewind uit het westen altijd een grote factor zijn om rekening mee te houden.

En dus zijn we deze dagen ook flink in de weer met ladingen wilgen-snoeiafval van de zuiderbuurman. We kunnen het gebruiken in de takkenrillen, als stekken om zelf een nieuwe wilgen houtwal te kweken en verhip: het is ook zeer bruikbaar om het tuinhek van wilgentenen mee te repareren! De houtsnippers, die de buurman eerder al van zijn snoeihout had gemaakt, mogen we gebruiken voor de paden. De westerbuurvrouw heeft al een paar kruiwagens met paardenmest gebracht. Samen met de schillen van de kilo’s appels die we mochten rapen in de tuin van de oosterbuurman en ons andere groenafval vorm dit een mooie start voor nieuwe (eigen)  compost.

Vanuit ons huis kunnen we ze ‘s avonds allemaal zien: de lichtjes bij de buren. We zijn hier niet alleen. Van letterlijk alle kanten worden we geholpen en krijgen we aangeboden wat we nodig hebben. En dát verwarmt óns.