Met het eerste kerstconcert in de prachtige kerk van Vestervig nog vers in het geheugen en door het aanbrengen van bescheiden buitenkerstverlichting aan het Gele Huis, verkeren we helemaal in een vredige en ‘in-alle-mensen-een-welbehagen’-stemming. Daar nestelt zich als een sissende slang een akelig gevoel van onbehagen tussen, als we tijdens de lunch ineens een bruine rat zien tussen alle vogels die zich tegoed doen aan het vogelvoer in en onder de bomen.

Het is een prachtig beest, met een zachtglanzende vacht als van een nerts. Hij komt eerst wat schichtig en aarzelend, maar steeds zelfverzekerder vanuit zijn schuilplaats bij de schuur naar de vogelvoederplek. De vogels wennen ook snel aan zijn gezelschap. We smeren met open mond de laatste stukjes van ons zelfgebakken brood en vergeten bijna zelf te eten. De rat propt als een hamster elke keer zijn wangzakken vol en brengt de buit vervolgens in veiligheid.

We verwelkomen in principe alle ‘natuurlijke’ dieren in onze tuin, sterker nog: we doen ons uiterste best een zo gevarieerd mogelijke fauna aan te trekken, zowel bovengronds als ondergronds. Daarom leggen we takkenrillen aan, staan er her en der grote bloempotten gevuld met gras en hooi en andere zooi in het struikgewas, is er een insectenhotel in de maak en denken we bij onze plantenkeuze ook niet alleen aan wat wij mooi, leuk of lekker vinden.

Maar een rat?

We weten niet zo goed wat we ermee aan moeten. Als voormalig stadsbewoner geconfronteerd met een nieuw facet van het leven op het platteland, maar ook als mens met respect voor alles wat er in de natuur leeft. Want: zoek op internet op bruine rat en negen van de tien keer popt het woord ‘verdelgen’ op. En dát is niet onze eerste insteek. We zijn vooral op zoek naar het nut van de bruine rat in de natuur. Naar antwoord op de vraag of we hier niet gewoon samen kunnen leven. Pas daarna zien we wellicht de noodzaak of het nut van verdelgen.

De bruine rat was, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, niet verantwoordelijk voor het uitbreken van de pest, ooit. Dat was de zwarte rat, en die is weer verdreven door de bruine. Waarmee meteen duidelijk wordt met wat voor taaie rakker we hier te maken hebben. Die overigens wel allerlei andere ziektes kan verspreiden, maar daar is de rat niet uniek in.

Uiteindelijk ga ik ook te rade op de site van de gemeente. En daar staat luid en duidelijk: het is je burgerplicht melding te maken van de aanwezigheid van ratten. Meervoud, want in dit geval is het bijna erger dan het vuur dat altijd achter de rook verscholen gaat: zie je 1 rat, dan kun je er gif op innemen dat er meer zijn… We besluiten brave Deense burgers te zijn, en een melding te doen.

‘De bruine rat is een van de succesvolste zoogdieren ter wereld. Het is een intelligent en sociaal dier dat een groot aanpassingsvermogen heeft. Een voorbeeld hiervan is dat het dier zogenaamde tradities kent. Dit houdt in dat bepaalde populaties sterk afwijkend gedrag en afwijkende eetgewoontes en zelfs jachttechnieken kunnen vertonen in vergelijking met andere populaties, die ze van generatie naar generatie overbrengen’. (Bron: Wikipedia)

’t Is net een mens.

Vlak voordat vandaag de rattenvanger van rentokil komt, lees ik een artikel over de Amerikaan John Allen Chau. Hij is gedood door de oorspronkelijke, primitieve bevolking van Noord-Sentinel, aan wie hij het evangelie wilde verkondigen. Dit is nu nog de enige stam ter wereld die geïsoleerd leeft, en die geen behoefte heeft aan bezoek. Contact met de ‘geciviliseerde buitenwereld’ betekent voor deze stam een wisse uitroeiing – ze hebben geen weerstand tegen al onze bacteriën, virussen, ziekten.

Wie is hier nu de rat, vraag ik me af. En wat is het nut van de mens in de natuur eigenlijk?

‘Ratten hebben zich wereldwijd verspreid in de buurt waar mensen wonen. Hoewel de mens haar op alle mogelijke manieren probeert uit te roeien, is de rat ons altijd te slim af. Ratten zouden wel eens uitstekend uitgerust kunnen zijn om de wereld over te nemen.’ (Bron: eoswetenschap.eu) 

De rattenvanger komt met een ouderwetse, zeer dieronvriendelijke val en gif in de vorm van een bedrieglijke pindakaas. Dat staat nu middenin de schuur. Het zal waarschijnlijk een paar dagen duren eer de rat (de man denkt dat het er maar één is) door zijn voorraad vogelzaden heen is, en aan de pindakaas zal beginnen. De schuur is voorlopig verboden terrein voor ons. Óf, wanneer, en in welke toestand, we hem zullen vinden weten we niet.

NB: Een ander lezenswaardig artikel over de kwestie Chau is dit. Ook in het Engels – ik heb tot nu toe nog geen vergelijkbaar Nederlandstalig artikel kunnen vinden.