De periode tussen 25 december en 6 januari is de tijd dat de grootste duisternis zich, onmiddellijk na de zonnewende, over het noordelijk halfrond verspreidt. Deze twaalf nachten zijn van oudsher een bijzondere tijd. Tijd voor bezinning, om even pas op de plaats te maken.

In vroegere eeuwen noemde men dit ook wel ‘lotdagen’. Het woord ‘lot’ wordt hier gebruikt in de oude betekenis van ‘luister’. Om de toekomst te kennen begaf men zich tijdens deze dagen zwijgend naar een kruispunt van wegen, waar men luisterde en lette op voortekens die zowel het weer als ook andere gebeurtenissen aanduidden. Elke nacht gaf een voorspelling voor een van de komende twaalf maanden.

Dromen tijdens de Twaalf Nachten zouden hetzelfde voorspellende karakter hebben. Oeroude overleveringen, uit de tijd dat natuurmensen nog verbinding hadden met de kosmos, verhalen van geesten van de gestorvenen die in deze nachten de levende mensen bezoeken.

De periode van de Twaalf Nachten vormt de tijd die ons zonnejaar van 365 dagen laat aansluiten op het maanjaar van twaalf maanden. De synodische maanomloop – de tijd van bijvoorbeeld volle maan tot volle maan – bedraagt 29,5 dag. Twaalf maal 29,5 is 354; een verschil van elf dagen, twaalf nachten. Deze werden gezien als restdagen, als extra tijd.

Tijd voor stil-staan, stil-zijn. Dat kun je ook zien in de ontwikkeling van de lengte van de dagen. Met midwinter, 21 december, hebben we de langste nacht en de kortste dag, waarna de dagen in principe weer gaan lengen. Echter: de lengte van de dagen rond kerst blijft een aantal dagen vrijwel constant. Net alsof ook de zon even op de plaats rust houdt. Heel de aarde lijkt in ruste.

Maar schijn bedriegt.’s Winters trekken de scheppingskrachten zich terug in de aarde. Niet om daar in slaap te vallen, maar om daar voorbereidingen te treffen voor weer nieuw leven. 

De winter is dus de periode dat de krachten in de aarde het sterkst zijn. Daardoor kan de geesteskracht zich met die aardekrachten verbinden. Het hele kerstverhaal zou je kunnen zien als een metafoor voor wat er gebeurt op het moment dat de levenskrachten in de aarde zitten. Maria die een boodschap krijgt van de engel, de geesteskracht die op aarde incarneert, de herders die allen in hun droom een boodschap hebben gekregen, de twaalf dagen die de drie koningen over hun reis doen…  In deze periode is de sluier tussen hemel en aarde het dunst. Ook de ons dierbare gestorvenen zijn dichtbij.

De impact van de Twaalf Nachten is in vroeger tijden veel groter geweest dan wij in onze tijd nog ervaren. Voorchristelijke volkeren kenden geen nieuwjaarsdag. Zij vierden de overgang van het duister, het oude, naar het licht, het nieuwe jaar, met een feestperiode van twaalf dagen en nachten. 

Het hele maatschappelijke leven lag gedurende die twaalf dagen en nachten stil. Gebeurde dit niet, dan geloofde men dat dat ongeluk bracht. Er mocht geen graan gedorst worden. Tussen vijanden heerste in deze dagen een wapenstilstand, die vaak zelfs wettelijk verplicht was. In de huishoudens gold het als het oproepen van onheil wanneer men tijdens deze twaalf dagen en nachten de was deed, brood bakte of peulvruchten at.

De tijd van 25 december tot 6 januari is een periode van ‘wereldrust’, de aarde zelf is gevat in innerlijke stilte. Het is hét moment voor bezinning (verleden) en bezieling (toekomst). Na een goede voorbereiding zou je, ook buiten deze periode om, iedere nacht antwoorden op veel van je vragen kunnen krijgen. In de nacht en vooral in deze tijd kan je bijzondere ontmoetingen hebben en meer leren dan in een heel jaar van je dagbewustzijn.

(bewerkte samenvatting van het artikel Dromen tijdens de twaalf heilige nachten op DeVerwanten.nl)