Categorie: Inspirerende vondsten

One lives beyond one’s means

(English below)

‘Maar naarmate men verder vliegt, steekt een ander gevoel de kop omhoog. Schaamte is te veel gezegd. Gegeneerdheid komt er dichter bij. Deze eigenaardige bedremmeldheid, waarvoor ik het juiste woord niet vinden kan, vindt haar oorzaak in een contrastwerking, die als ‘onverdiend’ ervaren wordt.
De tegenstelling tussen de barre onherbergzaamheid daar beneden, waar men na vijf minuten stijf bevroren zou omvallen en de luxueuze geriefelijkheid binnenin, geeft een gevoel van: dit komt mij niet toe. Men leeft boven zijn stand.
Nu leven wij dit allen. Wie het lichtknopje naast zijn kamerdeur omdraait, verricht een daad waarvan het vermogen verre overtreft. Waren wij op onszelf aangewezen, we zouden met een brandende spaander naar binnen gaan. Duizenden jaren hebben de mensen in deze autarkie geleefd: men rees in comfort niet hoger dan de eigen vleugelslag droeg. Sinds het inzetten van de specialisatie echter drijven wij op de wieken van anderen.
Wij leven boven onze stand, in die zin, dat onze daden voortdurend een effect sorteren die de kleine cirkel van ons persoonlijk kunnen verre te buiten gaat. Om de enorme afstand te beseffen die er sinds een eeuw gegroeid is tussen wat men zelf bestrijkt en wat door het genie van anderen voor ons verworven is, zou men eens alles moeten afschaffen wat het eigen petje te boven gaat. Ons huis zou nagenoeg leeg zijn. Men realiseert zich dit in het gewone leven niet. Boven de Pool wél.’

Dit is een stukje uit het reisverslag van een vlucht over de Noordpool naar Japan (1958) uit het boek Op reis rond de wereld en op Rottumerplaat van Godfried Bomans. Bomans was geen liefhebber van reizen, maar zijn wijze van het onbekende tegemoet treden en het vergelijken met gevestigde waarden zijn onnavolgbaar. En wat ik eigenlijk nog het meest bijzondere vind: nog steeds actueel.
Sommige passages uit zijn boeken – favoriete lectuur om elkaar voor te lezen voordat we naar bed gaan – zou je in de hedendaagse wereld onveranderd als kritische column kunnen publiceren. Bovenstaand stuk kwam in mijn gedachten naar boven drijven na het lezen van drie blogs deze week: bij Koen, bij Rob en bij Alowieke. Koen zat in een vliegtuig (daar begon de inspiratie voor deze ‘Quote’), Rob plaatste een indringend filmpje en Alowieke filosofeerde over zonnestormen en superstormen.
Rob vroeg zich af: ‘Is alle verbruikte en gebruikte energie in ons eigen huis wel echt noodzakelijk?’
Alowieke vraagt zich af: ’Wat gebeurt er als een grote zonnestorm de aarde treft?’
Ik citeer haar nog even verder: ‘Ons lichaam en geest zijn gewend geraakt aan het gemak. Elektriciteit legt ons in de watten, als een eeuwige geliefde, die nooit sterven zal. Toch is ons systeem kwetsbaar en vooral door zonnestormen.’ Want het antwoord op de eerste vraag is dat overal de elektriciteit zal uitvallen. En hoe ‘verslaafd’ zijn wij met z’n allen inmiddels aan elektriciteit?
Voor wie niet bekend is met het fenomeen zonnestorm, hier wat informatie. Bij een zonnestorm slingert de zon grote hoeveelheden hoog-energetische deeltjes de ruimte in. Dat wordt Coronal Mass Ejection genoemd, CME. Dergelijke stormen kunnen een grote impact hebben op de elektriciteitsvoorziening, op de werking van communicatienetwerken of navigatiesystemen. In Canada veroorzaakte een zonnestorm in 1989 gigantische problemen. In luttele seconden kwamen zes miljoen mensen zonder stroom te zitten. In 2015 legde een zonnestorm het vliegverkeer in Zweden lam.
Hoe autarkisch (zelfredzaam, zelfvoorzienend) is de hedendaagse mens nog? Net als Alowieke ben ik niet bang, en maak ik me niet druk. Het filmpje bekijkend wat Rob plaatste, weet ik mijn huis nagenoeg leeg: hier geen koffiezetapparaat. Geen broodrooster. Geen thermostaat met centrale verwarming. Geen wasdroger. Geen oven. Geen tv. Geen minutenlange warme douche, maar een koude. Buiten.
Juist deze week besloten wij de warmwaterboiler UIT te zetten, nu we in het seizoen van wat vaker weer een vuurtje stoken beland zijn. Als we warm water nodig hebben, komt dat uit een pan op de houtkachel of uit thermosflessen.
Zo min mogelijk drijven op de wieken van een ander wordt meer en meer ons uitgangspunt. In comfort niet hoger reiken dan onze eigen vleugelslag draagt. (Bijna!) alles afschaffen wat ons eigen petje te boven gaat. Ik vind het prachtige woorden van Bomans. Wijs, vooral ook.

En jij? Leef jij boven je stand?

One lives beyond one’s means

‘But as one flies on, another feeling rears its head. Shame is too much to say. Embarrassment comes closer. This peculiar hauntedness, for which I cannot find the right word, finds its cause in a contrast that is experienced as “undeserved.
The contrast between the barren inhospitality down there, where one would fall over frozen stiff after five minutes, and the luxurious comfort inside, gives a feeling of: this is not for me. One is living beyond one’s means.
Now we all live this. He who flips the light switch next to his room door performs an act whose power far exceeds his ability. Were we on our own, we would go in with a burning piece of wood. For thousands of years people have lived in this autarchy: one did not rise in comfort higher than one’s own wings carried. Since the deployment of specialization, however, we float on the wings of others.
We live beyond our means, in the sense that our actions constantly produce an effect that goes far beyond the small circle of our personal ability. In order to realize the enormous distance that has grown for a century between what we cover ourselves and what has been acquired for us through the genius of others, one would have to do away with everything that goes beyond one’s own head. Our house would be virtually empty. One does not realize this in ordinary life. Above the Pole one does.’

This is an excerpt from the travelogue of a flight across the North Pole to Japan (1958) from the book ‘Op reis rond de wereld en op Rottumerplaat’ by the Dutch author Godfried Bomans. Bomans was not a lover of travel, but his way of facing the unknown and comparing it with established values are inimitable. And what I actually find most extraordinary: still relevant today.
Some passages from his books – favorite reading to read to each other before we go to bed – could be published unchanged in today’s world as a critical column. The above piece popped into my mind after reading three blogs this week: by Koen, by Rob and by Alowieke. Koen was on a plane, Rob posted a poignant video and Alowieke philosophized about solar storms and superstorms.
Rob wondered, “Is all the energy consumed and used in our own home really necessary?
Alowieke wondered, “What happens if a major solar storm hits the earth?
I quote her further: ‘Our bodies and minds have become accustomed to convenience. Electricity pampers us, like an eternal lover who will never die. Yet our system is vulnerable, and especially because of solar storms.’ Because the answer to the first question is that electricity will go out everywhere. And how ‘addicted’ are we all to electricity these days?
For those unfamiliar with the solar storm phenomenon, here is some information. In a solar storm, the sun hurls large amounts of high-energy particles into space. This is called Coronal Mass Ejection, CME. Such storms can have a major impact on electricity supply, on the operation of communication networks or navigation systems. In Canada in 1989, a solar storm caused massive problems. In mere seconds, six million people were left without power. In 2015, a solar storm crippled air traffic in Sweden.
How autarkic (self-reliant, self-sufficient) is contemporary man still? Like Alowieke, I am not afraid, nor am I worried. Watching the video Rob posted, I know my house is virtually empty: no coffee maker here. No toaster. No thermostat with central heating. No clothes dryer. No oven. No TV. No long minutes of a hot shower, but a short, cold one. Outside.
Just this week, we decided to turn the hot water heater OFF, now that we have entered the season of somewhat more frequent fire-burning again. When we need hot water, it comes from a pot on the wood stove or from thermos.
Floating as little as possible on the wings of another is increasingly becoming our guiding principle. Reaching no higher in comfort than our own wings can bear. Abolish (almost!) everything that is beyond our own grasp. I think these are beautiful words from Bomans. Wise, especially too.

And what about you? Are you living beyond your means?